ERGENLİK ÇAĞI

Ergenlik çağı çocukluktan yetişkinliğe geçiş hazırlıklarını içine alan bir gelişme dönemidir. Yaş sınırları kızlar için 13-18, erkekler için 15-20 olarak belirlenmiştir. Sağlık ve beslenme yönünden koşullar iyileştikçe bu yaş sınırı aşağıya çekilmektedir.

ERGENLİK ÇAĞININ GELİŞİM GÖREVLERİ

            Başlıca gelişim görevleri şunlardır.

1-Cinsel rolünü kabullenme ve bu role uygun davranış örüntüleri geliştirebilme.

2-Duygusal bağımsızlığını kazanma ve kendisiyle ilgili önemli kararları kendi başına verebilme.

3-Arkadaş dünyası içinde kabul görme ve arkadaşlık, işbirliği, liderlik yeteneklerini geliştirebilme.

4-Çatışan değerleri uzlaştırma ve kendi yaşına özgü bir yaşam felsefesi geliştirebilme

5-Meslek seçimi için gerekli ön hazırlıkları yapma ve kendine en uygun olan mesleği seçebilme.

6-Öz kimliğine ulaşma ve bunu kabullenebilme.

Bu görevler birbirinden bağımsız bir biçimde gerçekleştirilemezler. Bazıları kendi aralarında iç içe binişiklik göstermekte fakat hepside en sonuncu olan " öz kimliğe ulaşma ve bunu kabullenme" ile bütünleşmektedir.

ERGENLİĞİN İLK YILLARINDA KİŞİLİĞİN GELİŞİMİ VE RUH SAĞLIĞI

            Ergenliğin ilk yıllarında birey ne çocuktur ne de gençtir. Bu nedenle ona " yeni yetme" denilmektedir. Ergenliğin ilk yıllarında kişi çelişkili ve tutarsız davranışlar ortaya koyarken son yıllarında daha tutarlı ve belirgin davranış örüntüleri geliştirmeye başlamıştır. Bu dönemde ergen özdeşim çabasında olduğu için kadın-erkek rolleri belirgin bir aile de ise sağlıklı özdeşim kurar. Eğer roller belirginleşmemişse ergenin kendi cinselliğiyle ilgili kalıpsal rolleri gerçekleştirmesi zorlaşır. Evde kendi cinsinden büyük kardeşin olması dahi sağlıklı özdeşimde etkilidir. Erinlik öncesinden itibaren kişi artık çocukluktaki kimliğinden farklı bir benlik algısı içinde bulunmaktadır. Yeni yetme bu yeni kimliğine bir yandan umut ve güvenle bakarken bir yandan da toplumun cinsel konulara bağladığı ayıp ve utanç duygusu kimliğinin bir yönünün kabulünü güçleştirmektedir. Umut ve suçluluk, güven ve güvensizlik duyguları içinde şaşkın ve tutarsız görülür.

ERGENLİĞİN SON YILLARINDA KİŞİLİĞİN GELİŞİMİ VE RUH SAĞLIĞI

            Ergenliğin ilk yıllarında yetişkin otoritesine başkaldırma şekline dönüşen bağımsızlık gereksinimi ile cinsel kimliğin kabulüne ilişkin gereksinmeler henüz tam çözüme ulaşmamakla birlikte kişinin bu konudaki çaba ve aramaları, onu arkadaş dünyasına itmektedir. Onun dikkatini kendisi üzerinden bir ölçüde uzaklaştırmakta ve yaşdaş dünyasının ona çocukluktaki dünyasından daha yavaş ergen cinsel isteklerini kendi denetimi  altında tutabilmeyi öğrenmeye ve cinsel kimliğini özümlemeye başlamaktadır. Böylece ergen, artık ergenlik öncesinde olduğu gibi, karşı cinsi reddetmemekte ve erinlik yıllarında yaptığı gibi, karşı cinse olan ilgisini gizlememektedir. Aksine karşı cinsin beğenisine gereksinim duymakta ve sağlıklı bir kişilik gelişimi içindeyse, karşı cinse olan ilgisini gizleme gereği duymamaktadır. Bu özlemle birlikte kendisine ekonomik bağımsızlığını kazandırabilecek bir mesleğin seçimi üzerinde ciddi bir düşünceye yönelmiş bulunmaktadır. Ayrıca meslek seçimi konusunda dış baskılarında artmakta olduğunu sezinlemektedir. Bütün bunlar ergeni meslek seçimi konusunda bir karar vermeye ve bu kararı vermek için yeteneklerini gözden geçirmeye zorlamaktadır. Bu durum karşısında ergenin gerçek benliği ile ideal benliğinin birbiriyle uzlaşması ya da çözüm gerektiren yeni çalışmalar içine düşmesi beklenebilir. Kısacası ergenliğin ikinci yarısında kişinin psikolojik dengesi meslek seçimi gibi çok önemli bir başka gereksinim yüzünden yeniden bozulmaktadır. Bu ve diğer gereksinimler kişinin yetişkin rolünde başarılı olabilmesi için hayati önem taşıyan dengeleşim durumlarını ve bir ergen için uygun sayılacak davranışlar ve tutumlar geliştirmeyi gerekli kılmaktadır.

            Yetişkin olma yolunda kendisi için bir kimlik geliştirme konusundaki aramaları ergeni, yetişkin beğenisinden çok arkadaş beğenisiyle yönetilir duruma getirmiştir. Aslında bu durum kişi için duygusal bağımsızlığını kazanma ve yaşdaş değerlerini özümleme bakımından önemli bir aşamadır. Ancak bu aşama içinde ham ve uyum gücü sınırlı olan katı bir kişilik yapısının gelişmesine neden olabilecek bir tehlikenin de gizli olduğunu unutmamak gerekir.

            Ergenlik çağının sonuna doğru kişi "ben merkezli" olmaktan çok " problem merkezli" hale gelmiştir. Toplumsal değerlere ve toplumsal olaylara karşı ergenin ilgisi artmıştır. Ergen bu ilgisi doğrultusunda yönlendirildiği yaşantılarını denetlerken ve değerlendirirken ya da çevresinde olup bitenleri yorumlarken dürüst fakat Duygusal davranma eğilimindedir. Sahip olduğu değerler henüz birbiriyle çelişkili ve tutarsız görünmektedir. Ama ergen bu değerleri akılcı bir gözle eleştirebilecek ve bunları birbiri ile tutarlı bir genel dizge içinde tertipleyebilecek zihin gücüne ulaşmış bulunmaktadır. Bu zihinsel yetenek, gence birbiriyle çelişen aile değerleri ile arkadaş değerlerini uzlaştırma, arkadaş ve aile değerlerinin tutsağı olmama özgürlüğünü kazandırma olanağı verebilir. Genç bu dönemde değer ve akılcı bir karakter yapısı içinde kendine özgü bir yaşam felsefesi geliştirebilecek bilgi ve yeteneğe ulaşmıştır. Ancak böyle bir düzeye ulaşabilmesi için ona güvenli bir eğitim ortamı ve bilinçli bir rehberlik sağlanması gerekir. Gencin çevresinde olup bitenlere değer yargıları açısından bakabilmesi ve değerlerin pratik sonuçlarının diğer insanlar üzerindeki etkilerini duygusallıktan ziyade akılcı bir gözle değerlendirebilmesi için uygun öğrenme yaşantıları geçirmesi gerekmektedir. Böyle bir eğitime önem verilmezse çelişkili değerlerinde neyin doğru olduğuna gencin karar vermesi oldukça güç bir hale gelebilmektedir. Böylece onun değer bilir biri olmakta fakat vicdanı başkaları tarafından kolaylıkla sömürülebilmektedir. Böyle bir sömürüde arkadaş grupları aracılığı ile çok kolay yapılabilmektedir.

            Gencin arkadaşları tarafından kabul edilmesi onun kendinin kabulünü olumlu yönde etkilemektedir. Arkadaş beğenisini kazanma gencin kendine güven ve saygı duymasına neden olur. Arkadaş kabulü ergenlik öncesi yılların da kendi cinsinden olan arkadaşlarla kurduğu dostluk ilişkileri ile önem kazanmaya başlamıştır. Karşı cinsin kabul ve beğenisini ergenin kendini değerli görmesine ve karşı cinsle olan ilişkilerinde daha güvenli ve tutarlı olmasına neden olur.  Sullivan, kişiliği insan ilişkilerinin tümü olarak alırken ergenlik yıllarında kendi cinsinden ve karşı cinsten arkadaşların kişide bazı iyi özellikleri pekiştirici olduğuna, özveri ve mahrem dostluklar gibi önemli insan ilişkilerinin kişiliğin yapısına bu dönemde yerleştiğine işaret etmektedir. Normal bir gelişim süreci içerisinde sayıca çok kısa süreli arkadaşlıklar ve büyük gruplar yerini ergenliğin bitimine doğru, sayıca az yakın dostluklara ve küçük arkadaş gruplarına bırakmaktadır. Bu kişiliğin gelişiminde ve insan ilişkilerinin derinleşmesinde önemli bir aşamadır.

            Meslek seçiminde gencin daha önceki yıllarındaki okul başarısı önemli bir etken olup bu başarı meslek seçimi yolundaki gerçek benliğin bir göstergesi sayılmalıdır. Bunun üstünde bir başarıya gerek gösteren belli bir mesleği seçme üzerinde ergenin ısrar etmesi, onun ya yeteneklerini henüz tanıyamamış ya da gerçek benliğini hala kabullenememiş olması anlamına gelir ki her ikisi de kişiliğin gelişiminde ve uyumunda bazı eksikliklerin bulunduğuna işaret eder. Esasen meslek seçimi gibi önemli bir gelişimin başarılmasında gençlerin bir mesleki rehberlik sürecinden geçmeleri yararlı olmaktadır. Kişinin kendi ilgi ve yeteneklerini gerçekçi bir gözle görmesi, bunlara uygun meslekleri tanıması ve bu doğrultuda seçimini yapması ilerde meslekteki başarılarını ve uyumunu olumlu yönde etkileyecektir. Mesleki başarının, özellikle yetişkin erkekler için, kendini kabulün merkezi olduğu bir gerçektir.

            Ergenin kendini kabulünde karşı cinste dâhil olmak üzere yaşdaş dünyasının onu kabul etmesi ve beğenmesi fazlaca etkili olduğundan onun yaşdaş dünyası içine girebilmesine yardım edecek yaşantılar geçirmesi de gerekmektedir.

                                                                                                       MARMARİS ORTAOKULU

                                                                                                           REHBERLİK SERVİSİ